Άμστερνταμ

(Amsterdam).Πόλη (735.668 κάτ. το 2002) της Ολλανδίας, πρωτεύουσα του βασιλείου των Κάτω Χωρών, χτισμένη στη συμβολή του ποταμού Άμστελ (Άμστερνταμ σημαίνει στα φλαμανδικά, φράγμα του Άμστελ) με τον Οζ, (σε μια κόλπωση στο ΒΔ άκρο της λίμνης Έισελμεερ). Επειδή η πόλη έχει πολλά κανάλια και γέφυρες (περισσότερα από 400) και επειδή τα περισσότερα σπίτια της είναι χτισμένα πάνω σε ένα πλήθος από νησάκια, την αποκαλούν και Βενετία του Βορρά. Γενικά, έχει ιδιότυπη πολεοδομική εμφάνιση, με το πολυγωνικό σχέδιο που διαμορφώνεται από μια σειρά ομόκεντρων καναλιών, τα οποία σχηματίζονται γύρω από τον παλαιότερο πυρήνα της πόλης. Είναι άγνωστο πότε ακριβώς ιδρύθηκε το Ά. –αναφέρεται για πρώτη φορά το 1275 και θεωρείται πιθανόν να ιδρύθηκε γύρω στο 1240– αλλά απέκτησε κοινοτικά δικαιώματα το 1318 και υπήρξε κέντρο και λιμάνι με μεγάλη κίνηση έως τον 15ο αι. Γνώρισε τη μεγαλύτερη οικονομική και εμπορική ακμή του μετά την ανταρσία εναντίον της ισπανικής κυριαρχίας και μετά τους θρησκευτικούς πολέμους που, με την επικράτηση της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας της σκέψης, είχαν ως αποτέλεσμα να γίνει το Ά. πολυάνθρωπο αστικό κέντρο και τόπος συνάντησης των πολιτικών και θρησκευτικών φυγάδων από ολόκληρη την Ευρώπη. Η ανάπτυξη όμως της πόλης οφείλεται κυρίως στα εξερευνητικά ταξίδια των Ολλανδών θαλασσοπόρων και στην ίδρυση της Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών. Τον 18o αι. παρήκμασε εξαιτίας των εσωτερικών διενέξεων και των πολέμων εναντίον των Άγγλων και του Ναπολέοντα, άρχισε όμως να αναζωογονείται τον 19o αι. με το άνοιγμα νέων διωρύγων και η ανάπτυξή του συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το Ά. είναι σημαντικό βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της Ολλανδίας και ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια (με ετήσια κίνηση 20 εκατ. τόνους). Συνδέεται τόσο με τον Ρήνο όσο και με τη Βόρεια θάλασσα, με τις ομώνυμες διώρυγες· ιδιαίτερα το Νορντζεκάνααλ (διώρυγα της Βόρειας θάλασσας) που άνοιξε για τη ναυσιπλοΐα το 1876 είναι μία από τις μεγαλύτερες και ασφαλέστερες διώρυγες του κόσμου. Στο Ά. έχουν την έδρα τους πολυάριθμες διεθνείς ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες. Πολύ ανεπτυγμένη είναι και η βιομηχανική δραστηριότητα σε όλους τους τομείς· ονομαστή είναι η βιομηχανία κατεργασίας διαμαντιών και σημαντικό το εμπόριο έργων τέχνης και παλιών καλλιτεχνικών αντικειμένων. Στο Ά. διασώζονται πολυάριθμα αρχιτεκτονικά μνημεία και υπάρχουν πολλά μουσεία, δικαιολογημένα ονομαστά, με πλούσιες συλλογές ιδιαίτερα Ολλανδών ζωγράφων, όπως το Rijksmuseum, το Stede Ujksmuseum και το Σπίτι του Ρέμπραντ. Γενικά το Ά. είναι σημαντικότατο πολιτιστικό κέντρο με δημοτικό πανεπιστήμιο (ιδρύθηκε το 1632), Βασιλική Ακαδημία Επιστημών και πλήθος άλλα πνευματικά ιδρύματα εθνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος. Συνθήκη του Ά. Συνθήκη που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ά. (16-17 Ιουνίου 1997) και υπεγράφη στις 2 Οκτωβρίου 1997. Είναι το αποτέλεσμα της Διακυβερνητικής Διάσκεψης που ξεκίνησε στις 29 Μαρτίου 1996 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Τορίνο. Επέφερε εκτεταμένες τροποποιήσεις στη Συνθήκη του Μάαστριχτ για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και στη Συνθήκη της Ρώμης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Σύμφωνα με τη συνθήκη του Ά.: 1. Η ΕΕ βασίζεται στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου, αρχές που είναι κοινές στα κράτη-μέλη. Αν ένα κράτος-μέλος παραβιάζει κάποιες από τις αρχές αυτές, το συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει την αναστολή ορισμένων δικαιωμάτων που απορρέουν από τη συνθήκη ως προς το εν λόγω κράτος-μέλος. 2. Εισάγεται πλαίσιο συντονισμένης στρατηγικής για την επίτευξη υψηλού επιπέδου απασχόλησης. 3. Ανοίγει ο δρόμος για τον διάλογο μεταξύ της ΕΕ και των πολιτών της μέσω της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της εισαγωγής της γενικής αρχής μη διακρίσεων και της καταπολέμησης του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, της πρόβλεψης για ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών και της εστίασης σε σημαντικά θέματα, που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των πολιτών, όπως η προστασία του καταναλωτή, της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. 4. Προωθείται η εγκαθίδρυση ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης για τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό, ενισχύεται η αστυνομική, τελωνειακή και δικαστική συνεργασία, καθώς και η ενσωμάτωση στη νομοθεσία της ΕΕ των συμφωνιών του Σένγκεν με την κατάργηση των ελέγχων προσώπων κατά τη διέλευση από τα εσωτερικά σύνορα, από όλα τα κράτη-μέλη πλην της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας. 5. Προωθείται η προοδευτική θέσπιση μέτρων περί ασύλου, προσφύγων και μεταναστευτικής πολιτικής. 6. Εισάγονται νέες αρχές και αρμοδιότητες στην περιοχή της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Στο πλαίσιο αυτό αναδιοργανώνεται η διπλωματική τρόικα και εισάγεται ο νέος θεσμός του υπάτου εκπροσώπου της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Αν και η έλλειψη κοινού ευρωπαϊκού στρατού και κοινής αμυντικής πολιτικής και η εξάρτηση από τη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση μειώνουν σε μεγάλο βαθμό τη σημασία της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, η πρόβλεψη αυξημένων δυνατοτήτων της ΕΕ για αποστολή ειρηνευτικών και ανθρωπιστικών αποστολών αποτελεί μία θετική εξέλιξη. Στο θεσμικό πεδίο, απλοποιούνται οι νομοθετικές διαδικασίες, ενισχύεται ο ρόλος του κοινοβουλίου και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην Ελλάδα η Συνθήκη του Ά. κυρώθηκε με τον νόμο 2691/1999. To Άμστερνταμ είναι περίφημο, μεταξύ άλλων, για τα κανάλια και τις πολυάριθμες γέφυρες του (φωτ. Α.Ρ.Ρ.). Πολλά από τα κτίρια του Άμστερνταμ μαρτυρούν την μακραίωνη ακμή της πόλης (φωτ. A.P.P.). Η αγορά λουλουδιών του Άμστερνταμ, στην όχθη ενός καναλιού. Η ανθοκαλλιέργεια, που γίνεται σχεδόν σε όλη τη χώρα, καλύπτει έναν σημαντικό τομέα των ολλανδικών εξαγωγών (φωτ. Ostman). Άποψη της διώρυγας Ρόκιν στο Άμστερνταμ. Η πόλη αυτή, πρωτεύουσα του βασιλείου των Κάτω Χωρών, χτισμένη στη συμβολή των ποταμών Άμστελ και Οζ, είναι ονομαστή για την αρμονική ομορφιά των κτιρίων της, αλλά αποτελεί επίσης σπουδαίο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο (φωτ. Sef).